Afife Jale
(1902-1941)
Türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk Müslüman kadın oyuncu.
1902 yılında İstanbul/Kadıköy’de doğdu. 10/11/1918 günü Darülbedayi’ye talebe olarak kabul olunan Beyza, Refika, Behire ve Memduha adlı beş kadından biriydi.
Afife ve Refika hariç diğer kadınlar daha fazla dayanamamış ve “nasılsa sahneye çıkamayacakları" gerekçesiyle tiyatroyu bırakmışlardı.
Afife Jale, Müslüman kadınların sahnede rol yapması, oynaması günah ve yasak olan bir dönemde zoru başardı.
Aynı yılın 18 Aralık günü Refika tiyatrosunun suflör, Afife de "mülazım artistlik" kadrolarına alınmışlardı.
13/04/1919 gecesi premier'i yapılacak olan, Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolü, Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gitmesiyle ortada kaldı. Darülbedayi yöneticileri rolü Afife'ye oynatmaya karar verdiler.
1902 yılında İstanbul/Kadıköy’de doğdu. 10/11/1918 günü Darülbedayi’ye talebe olarak kabul olunan Beyza, Refika, Behire ve Memduha adlı beş kadından biriydi.
Afife ve Refika hariç diğer kadınlar daha fazla dayanamamış ve “nasılsa sahneye çıkamayacakları" gerekçesiyle tiyatroyu bırakmışlardı.
Afife Jale, Müslüman kadınların sahnede rol yapması, oynaması günah ve yasak olan bir dönemde zoru başardı.
Aynı yılın 18 Aralık günü Refika tiyatrosunun suflör, Afife de "mülazım artistlik" kadrolarına alınmışlardı.
13/04/1919 gecesi premier'i yapılacak olan, Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolü, Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gitmesiyle ortada kaldı. Darülbedayi yöneticileri rolü Afife'ye oynatmaya karar verdiler.
Böylelikle Afife, " Jale" takma adıyla 22 Nisan gecesi, Kadıköy'deki Apollon Sineması'nda (sonraki Hale, şimdiki Reks) Emel rolünü oynayarak sahneye çıkan ilk Türk kadını oldu.
Fakat sanatçının mutluluğu kısa sürdü. Şehir tiyatrosu polis tarafından baskına uğradı. Sanatçı o esnada “Tatlı Sır” adlı oyunda rolünü ifşa ediyordu. Polisi gören ermeni bir oyuncu sanatçıyı bahçeye kaçırarak polisin elinden kurtardı. Fakat bu baskınlar son bulmuyordu. “Odalık “adlı oyunda rolünü sahneleyen sanatçı, tekrar baskına uğradı ve yine makine odasına kaçırılarak polisin elinden kurtarıldı.
Bu olaylardan sonra İçişleri Bakanlığı devreye girdi ve Müslüman Türk Kadının sahnede rol almasını yasakladı. Ve sanatçı ilk baskınlarda kurtulsa da son baskında yakalanarak tutuklandı, darp edildi. Babası da sanatçıyı evlatlıktan reddetti. Oyuncu bu olumsuzlar karşısında yalnız kaldı, bu dönemde baş ağrıları ile savaştı.
Ve nihayet 1923 yılında #MustafaKemalAtatürk, Türk kadınına sahneye çıkma yasağını ortadan kaldırdı. Afife Jale özgür bir şekilde oyunculuk yapmaya başladı. Bir evlilik yaptı.
Turnelere çıktı, birçok gösteride rol aldı. Fakat “Tiyatro varsa ben de varım” diyen sanatçı yaşadığı ağrılar ve buhranlı günler neticesinde morfin bağımlısı haline gelmişti, tiyatroyu bırakmak zorunda kaldı. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde 24/07/1941’de 39 yaşında öldü.
Yorumlar
Yorum Gönder