Tomris Hatun

#TomrisHatun (?-?) 

Tarihin ilk Türk kadın hükümdarı. Alp Er Tunga’nın torunu.

Önce küçük bir bilgiyle başlayayım; Saka Türkleri, Alp Er Tunga’nın kağanlığı döneminde en güzel günlerini yaşadılar. Onun yönetimindeki Sakalar, Asya’nın batısında ve doğusunda çekinilen en büyük güç haline geldi. Kendisini İran yayılmasını engellemeye adamıştı. İranlılar, Sakalardan önce Anadolu’da, Azerbaycan’da, Orta Asya’da çok rahat hareket ediyorlardı. İranlıların bu yayılmacı politikasına karşı bir büyük set oldular.

M.Ö 539 yılında Pers hükümdarı Kirus ( Küros ) Babil’i zapt etmek ve büyük bir törenle şehre girmek suretiyle Babil Devleti’ni krallığına kattı. Kirus ömrünün son yıllarını İran’ın kuzeydoğusunda oturan bozkır kavimleri ve en çok Sakalarla savaşmakla geçirdi . Nitekim, tarihçi Heredot, Sakalar’ın askeri gücünün, M.Ö. 625 yılında, Zile yakınlarında hile ile yok edilmesine kadar, bütün Anadolu Sakaların egemenliği altındaydı, diyor.( Pers orduları Alp Er Tunga’nın peşine düştü ve onu M.Ö.624 yılında Azerbaycan’da hile ile öldürdüler.)

Hakkında yeterli bilgi bulunmayan Tomris Hatun’un adı yaşanmış büyük bir savaşta geçiyor. Efsanelerle karışmış olmakla beraber, M .Ö VI. Yüzyılda Hazar denizinin doğusunda yaşamakta olan Massagetler’de (İran yazıtlarındaki Sakalar, İskitler) kocasının ölümü üzerine tahta Tomris adlı karısı geçti. Tomris hatun aynı zamanda Alp Er Tunga’ nın da torunudur. Tomris kelimesi anlam olarak ”Demir İz” demektir.

Pers kıralı Küros, bir kadın tarafından idare edilen bu ulusu hemen yenmek istemişti. Geri çekilme taktiği kullanan Sakaları yenemeyen Küros Tomris’e evlenme teklifinde bulundu.(bazı kaynaklarda ilk evlenme teklifi gönderdiği yazar) Bu teklifi kabul ederse, bir daha Tomris’in topraklarına saldırmayacağını vaat etmişti, Küros’un gerçek niyetini anlayan Tomris (eğer evlilik olursa Sakaların tüm toprakları Kiros egemenliğine girecekti) onun bu teklifini reddetmiş; bunun üzerine Küros, büyük bir ordu toplayarak tekrar Saka topraklarına girmişti. Bu orduda savaş için eğitilmiş yüzlerce köpek de vardı.
Tomris Hatun önderliğindeki ordu uygun bir alan seçip Kiros’un ordusunu beklemeye başladı. İki ordu aralarında birkaç kilometre kalacak bir biçimde mevzilendi. Güneş battığı için savaşa tutuşmadılar. Kiros bu beklemeyi lehine çevirmek istedi ve iki ordunun arasında bir çadır kurdurdu. İçerisinde güzel kadınlar, yiyecekler ve şarap bulunan çadıra ansızın saldırı düzenleyen Tomris Hatun’un oğlu ve beraberindeki kuvvetler, içerideki birkaç Pers’i öldürüp eğlenceye daldılar. Ancak birkaç saat sonra bir baskın düzenleyen Pers kuvvetleri çadırı basıp Tomris Hatun’un oğlu da olmak üzere içerideki Sakaları öldürürdü. Tomris çok sevdiği oğlunun ölümüyle yıkıldı. Yemin ederek şöyle dedi “Kana susamış Kirus! Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan çıktığın şarapla öldürdün. Ama güneşe yemin ederim ki seni kanla doyuracağım!” ve bir mesaj gönderdi “Olanlardan gururlanma, cesaret ile değil hile ile kazandın. Oğlumun ölüsünü bana geri ver ve ordularıma et­tiğin hakarete rağmen, cezalanmadan ülkemden çık git. Eğer böyle yapmazsan, Massagetler’in güneş tanrısı üzerine yemin ederim ki, ne kadar haris olursan ol, seninle başa çıkacağım”.

• Küros bu tehdide kulak asmayınca, Tomris askerlerinin başına geçti ve Persler’e hücüm etti. Büyük bir savaştan sonra Persler yenildiler ve Küros öldürüldü.
• Savaş dar bir boğazda yapılmıştı, Saka ordusunu komuta eden Tomris ve askerleri büyük başarı kazandılar. Bu savaşta “turan taktiği” ya da “kurt oyunu” adı verilen bozkır savaş taktiğini ustaca uyguladılar. Bu savaş son araştırmalara göre, M.Ö. 528 yılında yapılmıştır.
  Zaferden sonra Tomris Hatun sözünde durdu ve Büyük Kiros’un kesik başını kan dolu bir tulumun içine attı ; Kiros’a son sözleri : “Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni, kanla doyuruyorum!” oldu.
  Bazı kaynaklar Tomris Hatun’un oğlunun ayrı bir birlikle Kiros’a saldırdığı, yenilince kendini öldürdüğünü yazar, bazıları sadece esir aldığını. Gerçekliğinden emin olunan tek şey kesik baş olayı. Avrupa dahil çoğu ressam tarafından resmedilmiştir. Antik yazarlardan bazıları Massagetlerin Hunların, bazıları da Türklerin ataları olduklarını belirtmekte. Ama ben adam öldükten sonra bile laf sokan Tomris Hatun’un sonuna kadar Türk kadını olduğuna eminim